Çocuklarda İştahsızlık
İştah,bir yiyeceğe karşı duyulan bilinçli istek olarak tanımlanır ve daha önce yiyeceklerle olan deneyimlerden,
besinin görünümünden olumlu veya olumsuz olarak etkilenir.İştahsızlık çocukların büyümelerini olumsuz yönde etkiliyebilir.
İştah kontrolü başta gastrointestinal sistem olmak üzere merkezi sinir sistemi,pankreas ve böbreküstü bezleri tarafından sağlanır.
Kişisel,ailevi,ekonomik,çevresel ve sosyokültürel faktörler iştahı etkiliyebilir.Beslenme açısından çocuğun gelişimi üç evrede
değerlendirilir.1.evrede emme ve yutmayı öğrenirken etrafına açlık – tokluk sinyalleri vermeyide öğrenir. 2.evre bağımlılık
evresidir.Kendisine bakan kişi ile iletişim kurar.Sağlıklı bir ilişki kurulamazsa mutsuzluk,iştahsızlık görülebilir.3.evre bireyselleşme
olarak adlandırılır.Çocuk bağımsız olma ile bağımlılık arasında savaş verir.Anneye duygusal ihtiyaçlarını göstermek,dikkat çekmey ya da
bağımsızlığını bildirmek için yemeği reddetme davranışları sergileyebilir.Yemek konusunda seçici bebeklere yeni bir besinin
kabul ettirilebilmesi için 8-15 kez denenmesi gerekebilir.4 aylıktan sonra çocuklar kendi enerji alanlarını kontrol edebilirler.
Çocuğu zorlayarak beslemek bu kontrolü bozabilir.Annenin eğitim düzeyi ailevi faktörler arasında en önemli etkendir.Televizyon
izlerken yedirmeye çalışmak olumsuz etki yaparkan düzensiz aktivite iştahı olumlu olarak etkiler.Destek amaçlı verilen vitamin
ve minarellerin iştahı arttırdığına dair kesin veriler yoktur.Hatta gereksiz kullanımları zehirlenmelere yol açabilir.
İştahsız çocuğun değerlendirilmesi:
Birçok hastalık iştahsızlığa nedne olabilir.İştahsız çocuklar çocuk hekimi tarafından organik bir sorunun varlığı açısından
değerlendirilmelidir.Bunun için iyi bir öykü alınmalı,tam fizik muayene yapılmalı ve bazı temel laboratuar tetkikleri(tam kan sayımı,
idrar tetkiki,gaitada parazit vs. gibi) çalışılmalıdır.Büyüme değerlendirilmeli,öykü alırken de ailenin sosyo-ekonomik ve kültürel
düzeyi,annenin eğitim düzeyi saptanmalıdır.Birçok çocuk normal gelişmesi ve beslenmesine rağmen ailenin isteklerini
karşılayamadığı için hekime götürülmektedir.Çocukların çoğunda altta yatan bir hastalık saptanamaz.Üç günlük ayrıntılı beslenme
öyküsü alınmalı; besinlerin nasıl hazırlandığı,nasıl verildiği,miktarı,kimin verdiği,televizyon,oyalama,ödül ve cezalandırma gibi
beslenme sırasında uygulanan yöntemler de öğrenilmelidir.İştahsız çocuklarda yan etkisi iştah açma olan ilaçların kullanımı
uygun değildir.
Öneriler: Süt,kola,meyve suyu,su gibi içeçeklerin tüketim sıklığı ve miktarı belirlenip,gerekirse yemekten bir saat önce veya yemek sırasında
tüketilen sıvı sınırlanmalıdır.Sunulacak besin çocuğun gereksinimine göre ayarlanmalıdır.Sunulacak besin çocuğun öncelikleri
dikkate alınarak seçilmelidir.Yemek porsiyonları annenin isteğine göre değil, çocuğun gereksinimine göre ayarlanmalıdır.
Yiyecekler çocukların yiyebilceği türden hazırlanmalı, kendi yemek istediğinde özgür bırakılmalıdır.Bir öğündeki besin reddedildiyse
farklı bir besin denenmeli,o da reddedilirse yemesi için çocuk zorlanmamalıdır.Reddedilen besin aralıklarla çocuğa tekrar
sunulmalıdır.Yemek saatleri düzenli olmalı,aralarda iştahını kesebilecek besinler ile ödül olarak şeker gibi tatlı besinler verilmemeli,
aile bireylerinin çocuğa karşı tutumu tutarlı olmalıdır.Yemek gerekirse çocuğun ilgisini çekecek şekilde süslenmeli,çocuğa besinlerin
yararları oyunlarla anlatılmalı ve onun seçim yapmasına izin verilmelidir.Yemek sırasında çocuğun dikkatini yemekten uzaklaştıracak
televizyon ve video gibi yöntemler kullanılmamalıdır.Kalabalıkta veya arkadaşları ile yemek yemesi çocuğu olumlu etkiler.Eksikliği
saptanan vitamin ve minareller yerine konmalı,gereksiz vitamin ve mineral desteğinden kaçınılmalıdır.Az miktarlarda yiyen
çocuklarda sık öğünler oluşturulmalı,gerekirse öğünün içeriği zenginleştirilmelidir.Çocuğun beslenmesi ve bakımı ile ilgilenen
kişi belirlenip,beslenme eğitimi ve önerileri birebir anlatılmalıdır.Çocuğun büyüme ve gelişmesi yakından izlenmeli; duraklama
saptanıyorsa beslenme tekrar gözden geçirilmelidir.Beslenme destek ürünleri gerekli durumlarda mutlaka uzmana danışılarak kullanılmalıdır.
